تاثیر کمبود ویتامین دی در بارداری

کمبود ویتامین دی مادری یک مشکل اساسی سلامت می باشد زیرا حاملگی ممکن است سبب افزایش نیاز به ویتامین ها شود. از طرفی به نظر می رسد ویتامین دی اثرات چند جانبه بر روی بارداری داشته باشد که فراتر از فعالیت های مشخص کلسیم و متابولیسم استخوان است. سطوح پایین ویتامین دی در طی بارداری با مشکلات سلامتی و پیامدهای مختلفی از قبل از لانه گزینی سلول تخم تا بیماری های دوران بزرگسالی مرتبط است و در حال حاضر این واقعیت پذیرفته شده است که کمبود ویتامین دی مادر بر هموستاز کلسیم مادری و جنینی موثر بوده و انتظار می رود که بر نمو استخوانی جنین نیز تاثیر بگذارد.

امروزه آشکار شده است که حتی در کشورهای پیشرفته کمبود ویتامین دی شایع تر از آنی است که پنداشته می شده است. این کمبود در زنان باردار مختص گروه نژادی یا ناحیه خاصی نبوده و با شیوع وسیعی در سراسر جهان دیده می شود. سطح سرمی 25 هیدروکسی ویتامین دی کمتر از 25 نانوگرم بر میلی لیتر در طی بارداری در 18-12% زنان باردار قفقازی ، 61% نیوزیلندی ، 42-32% در هندی، 84-59% در کویتی، 84% در ایرانی، و 25% زنان باردار در امارات متحده عربی گزارش شده است. چنین کمبود گسترده ای بدون شک اثرات مضری بر سلامت زنان باردار و نوزادان آنها خواهد داشت بطوریکه وضعیت کمبود ویتامین دی بارداری با پره اکلامپسی، دیابت بارداری، واژینوز باکتریال، ریکتز، کاهش دانسیته استخوانی، آسم و اسکیزوفرنی در ارتباط است.

با توجه به این موضوع کافی بودن سطح ویتامین دی در بدن فرد از اهمیت زیادی برخوردار است. ویتامین دی از سه راه اصلی به دست می‌آید.

۱. نور خورشید

این ویتامین در زیر پوست و بر اثر تابش خورشید ساخته می‌شود. ساخت ویتامین D در بدن به موارد زیادی بستگی دارد از جمله سن فرد، رنگ پوست، مدت زمان قرارگیری در معرض آفتاب و بیماری‌های زمینه‌ ای برای مثال با افزایش سن، تولید ویتامین D در بدن کاهش می‌یابد. افرادی که پوست تیره ‌تری دارند، برای تولید کافی ویتامین D (به خصوص در زمستان) باید بیشتر در معرض آفتاب باشند. افرادی که پوشش بیشتری دارند یا در عرض های جغرافیایی زندگی می‌کنند که تابش نور خورشید کنترل است در معرض کمبود ویتامین دی هستند.

۲. مواد غذایی

منبع مهم دیگر ویتامین D غذاست. به طور طبیعی، این ویتامین در ماهی‌ های چرب، روغن جگر ماهی کاد و به میزان کمتری در تخم مرغ‌ یافت می‌شود. شیر و لبنیات در صورتی که غنی شده با ویتامین دی باشند هم منبع خوبی برای این ویتامین است.

در بعضی کشورها غلات صبحانه و نان هم با ویتامین D غنی شده است. روغن جگر ماهی کاد حاوی ویتامین D است، اما در بعضی از روغن ماهی‌ها ویتامین A هم به وفور وجود دارد. مصرف بیش از حد ویتامین A در بدن عوارضی همچون آسیب به کبد و شکستگی استخوان را به دنبال دارد علاوه براین مصرف بالای ویتامین A در زنان باردار خطرناک است.

۳. مکمل‌ های ویتامینD

برای درمان و یا جلوگیری از کمبود ویتامین D مورد استفاده قرار میگیرد. ویتامین D با عنوان ارگوکلسیفرول (D2) و کوله کلسیفرول (D3) دو نوع مکمل رایج هستند. در بیشتر موارد مصرف ویتامین D3 توصیه می‌شود، زیرا به شکل ویتامین طبیعی بدن است. همچنین، سطح ویتامین D را به طور مؤثری افزایش می‌دهد.

** نکته قابل توجه این است که برای شروع مکمل درمانی لازم است ابتدا با انجام آزمایشات خونی سطح ویتامین دی اندازه گیری شود؛ سپس باتوجه به مقدار کمبود و شرایط فرد مکمل یاری زیر نظر متخصص صورت گیرد.

میترا ببرپنجه

کارشناس ارشد تغذیه